Kun ingnon ta nga estudyante si Cebu City Mayor Mike Rama ug nga ang subject niya mao ang Garbage Collection, ang ihatag ko tingali nga grado niya “Inc” o “Incomplete.”
Dasig kaayo niyang gisugdan ang garbage segregation ug collection. Gani da pa ang panghulga nga may multa o pagkabilanggo nga isilot sa mga magpatakag bilin sa ilang basura, labi nag wa kini ma-segregate.
Apan tungod tingali ning maong pang-gulat ang mga tapulan ug mga talawan nanuhol nag mga bata ug mga trisikad driver paglabay sa ilang basura, paglabay niini bisan asa basta dili lang sa ilang tugkaran, bisan asa basta wa lay nagbantay. Ug ang ilang tingpanglabay magsugod sa kilum-kilum (6 p.m.) nagtos banag-banag (6 a.m.)
Ang resulta niini mao nga ang mga basura magtipun-og sa katunga sa dalan. Case in point mao kining among agianan sa Ybañez Compound, nga kun ubay-ubay ang basura nga mapundok, katunga sa dalan ang maagian. Lagi walay makabantay inig panglabay nila kay kilum-kilum ngadtos banag-banag man ang ilang paglihok.
Unya kun asa ang magtipun-og ang basura dumdumon man kinis mga koykoy; ang mahitabo mosamot pagkatag ang mga basura.
Dihay tanod sa una apan niundang kini kay di man siya kabadlong kun ang molabay anak kuno sa pulis. Ngano man diay ning mga pulis ron, may katungod na diay paglabay sa ilang basura bisag asa kay pulis sila? Kun tinuod man kini, unsa man diay ning kinaiya sa mga police ni Mike Rama Kinahanglan pa ba diay mo-hire og security guard nga may 12-hour duty para lang kanunay hapsay ug way basura ang among agianan?
Nganong wa man kini mahitabo sa panahon ni Tomas? Tungod kay wa man mangusog ang pamunuan ni Tomas niadto sa segregation ug nga mahimo lang mobilin kag basura sa imong tugkaran ug agion lang kinis mga basurero nga maoy molabay niini ngadto sa garbage truck. Dakong uyon ako sa segregation apan daw di kamao mopadagan niini ang mga sakop ni Mike Rama.
Ang problema sa pamunuan ni Mayor Rama nga karon mapasigarbuhon kaayo sa ilang beautification project mao ang kakuwang sa follow through ug political will.
Daw walay political will kining barangay captain pag-assign og tanod nga mobadlong sa mga tao, labi nag paryente sa pulis (ug tingali sa mga sakop sa mga drug lord), nga magpataka lag labay sa ilang basura.
Sa bahin sa follow through, walay nag oranize sa mga sikit nga banay nga magtabangay silag segragte sa ilang basura ug mag puli-puli silag atang sa pag-abot sa garbage truck. Igo man lang mosibya-hulga kining iyang pamunuan. Di man manaug ug mosugyot og sistema sa padagan sa ilang programa. Ug kun di man gani magkasinabot ang managsilingan (kun ingnon tang may pipila ka burokinto sa ilang lugar), maayo tingaling mohimo ang pamunuan sa mayor og pundokanan sa mga basura, lain ang sa malata ug lain sa mga dili malata alang sa matag 20 ngadtos 50 ka panimalay ug ang garbage truck na lay pick up niini.
Ang nahitabo gud niini ila lang gihudlat ang mga molupyo imbis ila kining pasabton ug tabangan pagtuman sa ilang nindot unta nga programa.
Dili ang beautification drive sa Osmeña boulevard maoy imahen nga among mahulagway sa panahon sa pagka-mayor ni Mike Rama kun dili ang basura sa tunga sa dalan nga amo intawong likay-likayan (kinto-kinto dang panampung sa ilong) matag pauli namo.
Maayo unta og i-complete na ni Rama kining iyang “INC” sa dili pa ang finals sa Mayo sunod tuig. Sayang la unya kaayo ang iyang nasugdan.