Ija Ija ahu ahu in another light
Ang “ija ija, ahu, ahu” usa ka Binul-anon nga pag-ingon og “ang iya, iya, ang ako, ako.” Ang hinawayon o negative nga patan-aw niini mao nga pinulungan kini sa dawo, swapang o isipan nga binuhat.
Di na nato mahibaw-an kon kinsay unang milituk ning maong mga pulong apan daw naapil na kini sa mga stereotype views. Sama pananglit sa “ang kwarta sa amon gina piko gina pala” sa mga taga Bacolod. Ug sama sa pagbugal-bugal sa mga bizdak sa TV sitcoms sa Manila.
Apan dili man tingali ang pagsabot nga dawo ang molitok og “ija-ija ahu-ahu” mao ray mahimong interpretasyon nga mahimo ning maong phrase o pinulongan. Kay kon balikbalikon mo kini paglitok mahimo kining call to awareness o pagpakabana batok sa pag pangagaw og yuta ug kabtangan. Ug by extension maingon ta nga usa kini ka pahimangno batok sa mga abusado.
Mapalig-on kining maong pagsabot sa “ija-ija ahu-ahu” kon mamatngunan nga mas agricultural kay sa Industrial ang panginabuhi sa Bohol. Mao nga mahimo nga sabton ta nga usa kini ka tawag o sampit alang sa usa ka maki-angayon nga bahin sa abot.
Apan gawas ning duha ka pagsabot –
1. sa pagka dawo sa gasulti ug
2. Pagpakabana batok sa pamintaha, daw may nakit-an akog lain na posibleng kahulugan niini.
Misulod kining ikatulo nga pagsabut sa “ija-ija ahu-ahu” paghuman sa 7.2 magnitude nga linug. Kadtong makahadluk nga uyog sa yuta niadtong pitsa kinse nga mipagupok sa mga karaang simbahan, mihugno sa mga taytayan, mipaliki sa mga kadalanan, mipalapad sa pipila ka hunasan ug mi-alsa pasaka sa pipila ka umahan.
Dihang nangabot na ang taho sa TV kabahin sa mga danyos ug sa mga kinabuhing nakalas dunay mga balita nga dunay mga lugar nga dili mapadad-an og hinabang tungod kay dili kini maabot. Dili maabot kay naguba ang kadalanan ug nahugno ang mga taytayan nga nag koniktar niani sa ubang bahin sa Bohol.
Sa akong pagtan-aw daw mas independent kay sa centralized ang padagan sa kinabuhi sa mga lungsod sa maong isla. Gani may niingon man kanako nga artificial ang pagkahimong sentro sa Tagbilaran. Usa ka mando sa balaud ang gapahimo nianing sentro ug dili tungod kay mao kini ang tapukanan sa mga taw. Sa ato pa, wa mag-agad sa gihimong sentro ang mga lungsod.
Tungod nianing maong pagtan-aw nakakuha ako og ikatulong pagsabot sa “ija-ija ahu-ahu.” Tungod sa geographical location sa mga lungsod ug sa independent from the center nga mga kalihukan sa mga taga-lungsod, mahimo tang sabton nga ang “ija-ija ahu-ahu” usa ka pag awhag sa self reliance o pagpan-limbasog ug dili na magsalig sa uban.
