Niadtong Sabado sa hapon atol sa among programang “Dialogue on the Air” sa dySS Super Radyo dunay pagsumpaki sa hunahuna sa duha ka mga dagkung opisyal sa Department of Justice (DOJ) Witness Protection Program sa akong pangutana kun andam pa ba nilang dawaton ang biktima sa rape bisan migawas na sa programa og miakusar nga gilogos siya sa usa sa mga marshal.
Si Asst. Regional State Prosecutor Llena Ipong-Avila, program head daling mibalibad nga di na gyud niya dawaton pagbalik kay mitagam na siya sa biktima.
Apan ang iyang kauban nga maoy head sa operation nga si State Prosecutor Graeme June Elmido miingon nga kun siya maoy pabut-on puwede kaayong makabalik ang biktima nga akong gihinganlan ug “Nene.”
Matud ni Elmido nga di lang ibutang sa ilang safe house ug kinahanglang adto ipakustodiya sa Department of Social Welfare and Development (DSWD) unya hatagan lang og cash allowance.
Hinoon nakasabot ko ni Ipong-Avila sa iyang punto kay siya maoy nadakdakan sa isyu sukad miboto sa publiko ang kasong rape batok sa ilang tawo nga nakapanegatibo sa ilang opisina ug medyo midupa sila pag-ayo sa ilang marshal nga si code name Billy.
Apan kinahanglang tun-an ni Ipong-Avila ang punto ni Elmido kay ang papel sa ilang buhatan dili mao ang pagkamadumtanon ug ipersonal ang isyu.
Gitukod sa gobyerno ang nindot nga programa aron pagtabang sa mga biktima ug paghatag ug paghatag og seguridad sa mga testigo. Gawas pa dili iya personal ang opisina sa DOJ witness protection program.
Pero in fairness niya ug kang Elmido may punto gyud nga kinahanglang mopuyo gyud sa safe house o ba kaha sa kampo sa kapolisan ug sa DSWD aron luwas gyud ang mga testigo.
Bisan sila si manlalaban Elaine Bathan presidente sa Integrated Bar of the Philippines Cebu City Chapter ug ang focal person sa Provincial Women’s Commission nga si Heddah Largo mipasabot nga supak gyud sila kay risgo gyud alang sa mga testigo nga magpuyo sa gawas sa safe house.
Kinahanglang adto gyud sa safe house o temporary shelter nga ilang giabangan sa Department of Justice.
Gipasabot nila ni Elmido ug Ipong-Avila nga sayop gyud intawon ang pagtuo nga sama sa mga piniriso ang mga testigo ilabina sa mga minyo kay ilang gitugtan nga makauban sa kapikas sa pribadong lugar sa pipila ka oras aron pagpahungaw sa gugma.
Ilang giangkon nga bawal gyud nga makabisita ang mga sakop sa pamilya sa safe house kay simbakog gisundan sa tawo nga interesado.
Sama sa akong giingon nga kinahanglang palig-onon pa gyud kining maong programa aron maingganyo intawon pagtestigo ang mga tawo nga nakakita sa krimen.
Gani si Ma’am Heddah sa Provincial Women’s Commission akong gihangyo nga ipapadayon gyud nila ni Gov. Hilario Davide III ug Vice Gov. Agnes Magpale ang witness protection sa Kapitolyo nga gisugdan ni kanhi governor Gwendolyn Garcia kay makatabang dayon sa mga testigo human sa pagkahitabo sa krimen.
Sa isyu sa pagpanglogos batok sa usa sa ilang marshal, wa na lang nako tawgi ang biktima nga 21 anyos nga naminaw ug nag-atang nga makapadayag og balik sa kahanginan human subling gibalik ni Ipong-Avila ang punto nga gidid-an sila pagtuki ni DOJ Secretary Leila De Lima sa merito sa kaso sanglit ipasaka na kini karong adlawa sa Cebu City Prosecutor’s Office.
Miingon sila si Ipong-Avila nga dili gyud sila moimpluwensiya sa piskaliya pero iyang gisulti nga puwedeng mo-inhibit sila si City Prosecutor Nicolas Sellon aron ang taga-Manila nalang maoy mo-handle sa preliminary investigation aron sab kalikayan ang mga pagduda ngan nga suod nila ug kauban nila sila si Sellon.
Si Emmanuel Hernani, psychologist practitioner mipasabot nga normal gyud kining mga manifestation sa biktima sa rape nga mokurog human sa traumatic experience.
Iyang gipasabot nga di sab mahug nga “buang” ang ingon ani nga sitwasyon apan wa sab isalikway ni “Tata” ang posibilidad nga magpasagad na lang og pasangil ang biktima kay maglagot na og mga lalaki.
Gipasabot sab sa psychologist nga dunay tendency nga ang rape victim ganahan na og lalaki.
Apan in fairness sa biktima nga akong na-interview usa gyud siya ka normal nga tawo bisan ako siyang naatubang ug interview on cam ug wa gyud siya moliko sa estorya ug wa mosimang sa mga punto.
Kinahanglang mahatagan siya og hustiya sa nahitabo!
* * *
Nanawag si Richard Uy sa among sibyaanan niadtong Biyernes kay magpa-interview ug aron makapadayag sa iyang kahiubos dihang gironda siya sa iyang pagpanghimo ug mga peke nga kuwarta.
Iyang gitribukar nga ang tinuod igo ra siyang gisugo sa usa ka ahensiya sa gobyerno paggama og mga fake money kay gamiton sa dakung buy bust operation batok sa mga drug lord.
Matud niya nga naglagot gyud siya sa mga batan-ong pulis sa Cebu City Police Office kay bisag iyang gipasabot nga dili siya dakpon ug dili pangkuhaon ang iyang gihimong mga peke nga kwarta alang sa nindot nga katuyoan apan wa gyud motuo kaniya.
Nagplano nga mokiha si Uy sa Ombudsman batok sa mga pulis kay hasta ang iyang mga butang nga way labot apil na ang iyang mga remote control gipangdala sa mga pulis unya mironda nga way search warrant.
Hinoon in fairness ni Uy, possible nga tinuod ang iyang gisulti apan ang labing nindot niyang himoon mao ang pagtribukar kun unsang ahensiya sa gobyerno ug kinsang mga opisyala ang nagsugo kaniya pagpahimo sa mga mini nga kuwarta.
Kay kun kutob ra diha ang iyang sugilanon morag lisud pang tuhoan bisag diri siya sa akoa nagpa-interview.