Tungod sa torotot

Nangutana ko kon naunsa na kadtong plano nga pelikula nga “P” nga kabahin ni San Pedro Calungsod pero murag way nasayud kung na unsa na kadto.

Naghinamhinam ko nga mahuman na unta kadto para duna na sab koy pelikulang Binisaya nga makit-an. Interesado usab ako sa maong pelikula kay mao kini ang mahimong una nga full length feature ni Remton Siega Zuasola isip director. Siya ang gahimo sa 2010 nga “Ang damgo ni Eleuteria Kirchbaum” ug sa laing short film nga “To Siomai Love.”

Duna nay pipila ka Sugbuanon nga mohimo og pelikula karon. Lakip niani ang mga ka grupo ni Zuasola nga kadaghan na makaganti sa Cinema One. Duna usay nadasig sa Sinulog Short Film and Documentary contest sama nila ni Aldo Banaynal ug Franz Arrogante.

Pero bisan pa niini ga nihit lang gihapon ang mga Binisayang sine.

Ang University of San Carlos duna na karoy kurso sa pelikula –pang undergrad (ubos sa ilang programa sa Fine Arts) ug pang masters. Ug tungod niani gahimo na silag library sa mga pelikula. Ang akong higala nga Si Radel Paredes nga usa ka faculty sa Fine Arts maoy gitahasan paghimo og archive sa tanang pelikulang Bisaya ug ingon man sa mga pelikulang may kalabutan ang Cebu ug mga Sugbuanon.

Nagkita ming Radel karong semanaha sa usa ka salo-salo uban sa among higalang magbabalak nga si Adonis Durado. Iya kaming gi suginlan sa iyang mga nabasa sa iyang pag research sa mga napatik nga artikulo kabahin sa mga pelikula sa karaang pamantalaan. Apan mipahungaw siya sa iyang frustration nga dili na siya makakuha og mga kopya niani.

Alang sa amigong si Adonis, ang torotot maoy hinungdan nga nangawala ang mga karaang pelikula. Naigking ako niani. Apan miuyon niani si Anthony Kintanar kay gatuo siya nga usa kinis dakong hinungdan nga nawagtang ang mga karaang linukot nga pelikula. Nakakita ko niadto og torotot sa bata nga hinimo sa film sa pelikula pero dili man ingon kadaghan ang akong nakit-an nga makahurot kinis mga karaang pelikula.

Kon wa ko masayop, ipa-spiral pagawas ang film unya pil-an sa lubot para dunay dila-dila nga tayhupon para motingog kini. So from visual aid nahimo nga instrument of sound ang mga pelikula.

Alang kang Tonton ug Adonis daghan na kaayong pelikula niadto ug nga kasagaran di na kini ipasalidag usab mao na gipanghimo kini nga torotot. Hangtud nga sa pagpunay og himug torotot nahurot ra gyud ang tanang pelikula sa mga sinehan.

Kini hinuong mga bag-ong pelikula naa naman sa DVD mao nga di na kini ma torotot. Frisbee tingali pero dili na torotot.