Unsa ka tinuod kining akong nasagap nga impormasyon nga gimandoan sa taga-gobyerno ang Cebu Filipino-Chinese Volunteer Fire Brigade nga dili na mag-una-una pagresponde sa mga nahitabo ug sa mga mahitabong sunog dinhi sa dakbayan sa Sugbo?
Gituyo matud pa kining maong kamandoan sa taga-Bureau of Fire Protection (BFP) aron dili maulawan silang mga bombero sa gobyerno nga pirmeng maulahi sa pagresponde sa mga sunog kay ang Chinese Fire Brigade maoy pirmeng mag-una.
Niadtong Sabado sa hapon atol sa among programang “Dialogue on the Air” sa dySS Super Radyo nga nagtuki kabahin sa pag-obserbar sa Fire Prevention Month, usa sa mga biktima sa sunog niadtong miaging Valentines’ Day sa dalan B. Rodriguez nga si Vivian Villanueva mipadayag sa iyang kahiubos kay wa sila maluwas sa Chinese Fire Brigade nga unta duol ra kaayo kanila ug matud niya wa gyud mangresponde tungod sa kamanduan.
Matud pa sa ginang nga nakakawat siya og istorya gikan sa mga classmates nga Chinese sa iyang anak nga dunay existing policy karon ang gobyerno-BFP nga nagmando sa Chinese Fire Brigade nga dili na pauna-unahon pag-responde sa sunog tungod kay manegatibo ang pagtan-aw sa publiko sa mga bombero sa gobyerno nga maiwit pagtubag sa alarma sa sunog.
Apan in fairness nila ni manlalaban Ronnie Gocuan ug Assistant Fire Marshal Leonardo Sylianco Jr. sa Cebu Fil-Chinese Volunteer Fire Brigade miklaro nga dili gyud intawon tinuud kining maong istorya.
Bisan ang mga kadagkoan sa Bureau of Fire Protection nga sila si Supt. Oscar Mayol, Lapu-lapu City Fire Marshal, ug Insp. Jose Laurito sa Cebu City Fire Station mitin-aw nga wa gyud intawon silay kamanduan nga ingon ani ngadto sa Chinese Fire Brigade.
Si Ginang Villanueva miprangka nga wa gyud siya matagbaw taliwa sa mga panghimakak kay matud niya nga sa makaupat ka higayon nga sunog sa ilang lugar naluwas sila sa una, ikaduha ug ikatulo sa taga Chinese Fire Brigade apan wa na sila maluwas niadtong ikaupat nga sunog pagka Pebrero 14 kay wa na mangresponde ang Chinese Fire Brigade tungod sa policy.
Apan giklaro ni Gocuan nga nakaresponde gyud sila niadtong higayuna ug didto sila nagpahimutang sa usa ka gasoline station.
Kun tinuod man nga anaa kining kamandoan nga dili na paunhon pagresponde ang taga Chinese Fire mas maayong ilibkas na kini kay sama sa akong giingon nga dili paunahay, dili pahambugay ug dili contest kining pagresponde sa mga kalamidad sama sa sunog.
Ang importante anaa ang pagtinabangay sa tanan.
Ang usa sa mga dakung hagit karon sa atong gobyerno mao ang paghawan sa mga sakyanan nga nakaali ug nakababag sa agianan sa mga bombero kay puwera buyag gihimong parking area ang mga gagmayng kalsada.
Prangka lang, kaniadto pa kining maong problema apan hangtud karon nagpabilin gihapon.
Way political will ang mga local nga opisyal ilabina ang mga barangay officials.
Asa man si City Mayor Michael Rama ug City Traffic Operations Management (Citom) Chairman Rafael Yap pagbira ug pagguyod niining mga sakyanan nga mag-overnight parking nga nakababag sa mga agianan?
Maglaum ko nga dili ipamolitika ug apil ang safety sa katawhan.
* * *
Salamat nga nakakita na og kasulbaran ang atong mga tinugyanan sa Citom pagsulbad sa problema sa grabeng kahuot sa traffic diha sa JY Square Lahug.
Sukad nga gipatuman niadtong miaging semana ang “no left turn” sa mga sakyanan nga gikan sa Sudlon Lahug paingon sa JY Square medyo hanoy na ang dagan sa mga sakyanan.
Salamat nilang Yap ug Citom Executive Director Jonathan “Joy” Tumulak nga nakakita og paagi nga nakaalibyo sa problema.
Maglaum ko nga dili lang kining lugara ang ilang tutokan.
* * *
Naalarma niadtong Biyernes si Dr. Cristina Giango, chief sa Integrated Provincial Health Office (IPHO) Capitol dihang iyang nahibaw-an gikan sa Oslob District Hospital nga dunay babaye nga migamit sa iyang pangan aron mangayo og load sa mga tinugyanan sa Oslob District nga balig P800.
Dihang nabisto ang kabuang sa babaye wa na kini motubag sa mga tawag nga giinitiate sa mga staff ni Dra. Giango.
Matud pa sa mga tinubdan nga ang maong babaye sayo kaayong nanawag didto sa Oslob District ug nagpaila nga siya si Dr. Giango ug mimando sa nakatubag nga magpa-load og P500 sa Globe ug P300 sa Smart ug matud pa paingon na siya sa Oslob kay mo-conduct ug seminar.
May gani kay ang nakatubag wa gyuy kuwarta nga unang nagtuo nga si Dra. Giango gyud ang magpa-load.
Ang kawani nga nakatubag nga way nahut mitugyan sa problema sa chief sa district hospital ug didto nabisto nga usa ka dakung tinunto human gitawgan si Dra. Giango.
Maayo tingali nga modangop si Giango sa National Bureau of Investigation aron i-report kining maong kabuang.
* * *
With all due respect, makaingon kog mirese sa atong mga igsoong taga-Jolo nga napatay ang uban kanila samtang naalanganin pagkakaron ang ubang sakop nga buot mangilog sa luna didto sa Malaysia.
Way laing tawo nga mabasol sa gihimo sa Malaysian government ngadto kanila kun dili mao si Jamalul Kiram III.
Sama sa akong giingon kaniadto nga wa koy supak nga mangangkon ug territorial jurisdiction basta lang magkahiusa kita sa kawsa.