Apektado ang ekonomiya sa suspension ni Gwen?

Dili sa pagpadaku sa isyu niining suspensyon ni Cebu Gov. Gwendolyn Garcia apan miingon ang akong mga bisita sa among programang “Dialogue on the Air” sa dySS Super Radyo niadtong Sabado nga medyo apektado gyud ang atong ekonomiya niining suspension ni Gwen ug niining dagan sa atong politika tungod kay makapanegatibo kini natong mga  Sugbuanon.

Apan in fairness nila ni Philip Tan, presidente sa Mandaue Chamber  of Commerce and Industry ug kang Maria Teresa Alambra Supervising Economic Development Specialist sa National Economic Development  Authority – Central Visayas (Neda-7) mipasabot nga gamay ra hinoon ang epekto sa ekonomiya kining suspension ni Gwen.

Si Sir Fernando “Perry” Fajardo kinsa experto usab sa  ekonomiya kinsa  kanhi dakung opisyal sa Neda ug akong kauban nga maglilindog dinhi sa Cebu Daily News mipasabot nga temporaryo lang ang pagkaapekto  sa ekonomiya niining suspension  ni Gwen.

Nagpalig-on kini sa panultihon nga “kun way political stability ang usa  ka lugar di sab siya economically stable”.

Buot ipasabot nga magkuyog kining duha ang politika ug ekonomiya ug dili gyud makaayo sa  nasud kun magpasulabi ang kahugaw ug kagaw  sa atong mga “political animal”.

Ang nakanindot sa mga negosyante kay dili magpaapektar sa bugno sa politika ug magpadayon gyud ang ilang business interests ug kining ilang pagpalambo sa negosyo makatabang  kini sa katawhan kay anhi makamugna og daghang trabaho.

Ang akong mga bisita nagkaparehas og mga panglantaw sa presidente sa Cebu Chamber of Commerce and Industry nga si Prudencio Gesta kinsa nagpalada og press release nga maayo  gyud ang dagan sa ekonomiya ug patigayon sa nasud ning tuig 2013.

Iyang gipasabot nga sa kinatibuk-an maayo gyud kaayo ang tuig 2013 sa business sector tungod sa paglambo sa ekonomiya ug ang pagsulbong ngadto sa  7.1 percent nga growth rate sa gross domestic product (GDP).

Si Tan mipasabot nga daku og pagsalig ug  kompiyansa silang mga  magpapatigayon sa liderato  ni Presidente Benigno Aquino III tungod kay  dili haguka nga lider ug seryoso kini sa pakigbugno sa grabeng corruption sa nasud.

Silang mga negosyante mas kampante pa nga mo-invest og  dugang negosyo kay sa ipundo ilang kuwarta sa mga bangko nga  gagmay  kaayo og interest.

Gibasa usab sa atong mga ekonomista nga dinhi sa Sugbo mosamot pagsulbong ang aspeto sa real estate, tourism, business process outsourcing kon BPO ug ang manufacturing sector tungod kay mibalik  ang mga multinational companies ug dunay daghang tali-abot nga mga kompaniya nga mo-invest dinhi sa ato.

Ang maayong ponto nga napalanog ni Tan sa maong programa mao ang pag-edukar sa mga trabahante kabahin sa maayong gawi ug pamatasan  sa pagpanarbaho.

Ang “right attitude” sa pagpanarbaho daku kaayo og ikatampo  sa ekonomiya sa nasud tungod kay silang mga negosyante dili gyud magmakuli  sa  paghatag og dagkung  suweldo.

Iyang gihagit ang atong mga mag-uuma nga susama unta og pamatasan sa mga mag-uuma sa nasud sa Vietnam nga kadlawon pa nagtikad na sa umahan nga  maoy hinungdan nga maka-produce gyud og de kalidad nga bugas.

Matud niya nga sukwahi gyud kaayo ang pamatasan sa trabaho sa atong mga mag-uuma kay tungod sa bisyo sa inom dugay makatug sa gabii unya alas-8 na momata inig ka buntag nga maoy hinungdan nga dugay kaayong  makatangka sa  umahan.

Ang labing maayong punto  ni Sir Perry mao nga limitahan gyud ang gidaghanon sa mga anak diha sa tagsa-tagsa ka pamilya pinaagi sa paghatag og kahigayonan nga mapatuman ang Reproductive Health law.

Matud niya nga common denominator gyud ang population growth nga maoy hinungdan sa kagutom ug pag-minus sa ekonomiya sa Pilipinas.

Miingon ang University of San Carlos professor nga akong kababayan, ang kadaghan sa mga anak maoy makapasamot sa problema sa mga  uneducated people tungod  kay dili na makaya sa  mga ginikanan  ang paghatag og quality education ug sa ubang basic needs.

Milakbit usab si Sir Perry nga ang laing butang nga makapasulbong  sa ekonomiya ning kasamtangang tuig mao ang eleksiyon karong  Mayo tungod kay kuwartahan ang mga tawo nga hinatag gikan sa mga politiko.

Siyempre kun kuwartahan ang mga tawo magsigeg pamalit unya ang kuwarta magtuyok.

Pero nabalaka lang ko nga inig ka human sa eleksiyon ug inig lingkod na sa mga politiko nga mapili mokalit og tiurok ang ekonomiya sa nasud kay mobawos ang mga politiko sa pagpangwarta sa mga proyekto pinaagi sa pagdemanda og komisyon isip bayad sa  kuwarta  nga  ilang nahulman sa mga padrino ug  mga negosyante.

* * *

Unsa ka tinuod nga sobra ka estrikto kining ubang mga law enforcers nga manakop niining nagsul-ob og standard/prescribed helmet?

Gawas sa inspection sa helmet nga may tatak “ICC” or “PS” mangayo  pa gyud og resibo sa tindahan.

Pagkahasol na gyud niining ilang gihimo. Por bida, dili pa gyud  paigo ang physical appearance  sa  helmet plus sticker?

Resulta kini sa  pagka-incompetent sa mga  manakupay.  Nganong dili naman lang mo-uban ang mga standard officers  sa Department of Trade and Industry (DTI) nga  maoy experto niini?

Labing tinuod wa koy supak sa implementasyon niining bag-ong balaud pero double standard kay mismo mga pulis padayong misul-ob og mga  helmet nga hagbong.

Wa makabadlong si Police Regional Office in Central Visayas Director Chief  Supt. Marcelo Garbo?

Manawagan lang sab ko ni Director Asteria Caberte sa DTI nga dili nila undangon ang pagpatapot  ug  libreng sticker sa mga helmet.

Ayaw paabuta nga akusahan na sab mo diha nga kakonsabo mo sa mga negosyante.