Duna gyuy mga pulong nga ngil-ad paminawon. Sama sa “buak.” Broken sa Ininglis pa o mahimo sang ruined. Sa street lingo mahimo kining gamiton pag allude sa pagkawa sa virginity. Bisan pa man og lain ang meaning sa “buak” dili gihapon tam-is sa dunggan ang iyang sound. Buaahhk -perfect onomatopoeia sa sound sa hitabo.
Mao nga naglibug ko kon nganong ga punay og gamit niani ang mga proponent sa decentralization sa Sugbo. Inig kadungog gud sa tao sa pulong nga buak ang mosulod sa iyang hunahuna mao man ang pagguba, pagbungkag. Ug tungod niani, bisag minaayo ang ilang intntensyon, kanunay nga negatibo ang panan-aw sa mga mantungdan sa ilang tumong.
Ila untang ilisan ang pulong nga “buak” og pilo o doble. Tingali duna usay negatibo nga connotation ang pilo pero mas maayo na lang ni paminawon kay sa buak. Mas positive ang implication sa doble. Tungod kini kay mosulod man sa hunahuna sa tawo ang double incentive, double pay, double salary.
Murag mas nindut paminawon ang Doble Sugbo kay sa Sugbuak. Sa kaso sa barangay sa Guadalupe nga karong adlawa mopahigayon og plibisito kon angay bang duhaon ka barangay ang maong lugar, basig dili kaayo haum ang pulong nga “doble.” Maayo unta ang pulong nga doble kon ang itawag sa himuonong barangay Guadalupe Dos, sama sa Sambag Dos. Ang giplanuhang Sugbo del Sur mohaum ra unta sa Doble Sugbo.
Maayo bang hiwahiwaon o pikaspikason ang usa ka unit of government? Gawas lag politico ka ug makuhaan ang imong impluwensya, murag maayo kini. Pananglitan ron ug dunay oridinansa nga kinahanglan nga dunay fire station ang kada barangay, imbis nga usa ra ka fire station sa usa ka lugar mahimo na nga duha kay duha naman ka barangay. Kay matud pa, “decentralization goes against history but is good for man.” Mo doble man ang makuha nga serbisyo sa mga tao sa usa ka lugar kon duha na ka barangay ang nahiluna niani.
Si kanhi kongrisista Tony Cuenco ang mipanday sa balaud nga nipahiluna ning maong plibisito karon diin ang mga molupyo sa Guadalupe (nga naglakup sa mga taga Banawa) kon uyon ba sila nga magtukod og laing barangay sa ilang lugar (nga mao unya ang barangay sa Banawa).
Maayo unta kon modaug ang Yes para ma doble ang serbisyo nga makuha sa maong lugar. Ang nakalawgaw lang niani kay si Cuenco nga nangusog nga mapun-an og laing barangay ang area sa Guadalupe og Banawa dakung supak niadto sa Cebu del Sur nga puparehas ra man unta og tumong ang duha ka kalihukan. Ang kuyaw og ma frustrated si Cuenco sama nga na frustrated ang mga Cebu del sur sa ilang kampanya. I-ampo lang nato nga mogawas nga mananaug ang Yes.