Akong nasabtan sa atong mga experto nga mga opisyales gikan sa dakbayan sa Sugbo ug dakbayan sa Mandaue nga ang basura gyud maoy pinakadaku og contribution sa mga baha.
Sila si Guillermo “Dodong” Viola ug Joel Reston sa Department of Engineering and Public Works dinhi sa dakbayan sa Sugbo ug architect Florentino Nimor Jr., city planning officer sa Ciudad sa Mandaue miingon atol sa among programang “Dialogue On The Air” niadtong Sabado nga 80 porsiento gyud sa atong mga basura mga plastic nga maoy hinungdan nga mabara ang atong mga drainage.
Ilang gipasanginlan ang kahugawan sa mga tawo kinsa magpasagad na lang og labay sa basura ug tuyoon pa sa pagpaanod sa basura panahon sa ting-uwan sama niadtong Sabado.
Matud pa nila nga ultimo mga ligid sa sakyanan ug tangkal sa manok ilang makuha ilawom sa drainage sa panahon nga sila manglimpyo.
Pero angay sab siguro natong basulon ang atong gobyerno kun basura maoy hisgutan tungod kay di magdumdum sa pagkuha.
Gawas pa sab “on-and-off” ang atong pagpanakop niadtong dili maka-segregate sa ilang mga basura ug sa mga magpasagad og labay.
Nag-ayo lang sila sa sinugdanan.
Sila si Alvin Santillana, operations manager sa Cebu City Disaster Risk Reduction Management Council ug architect Nimor miingon nga seryoso gyud sila si Cebu City Mayor Michael Rama og Mandaue City Mayor Jonas Cortes nga papahawaon ang mga nagpuyo sa Mahiga creek.
Gipasalig usab ni Dr. Ester Concha nga maoy nangulo sa Department of Social Welfare and Services ning dakbayan nga mohatag ang Siudad og financial assistance ug relocation site niadtong mga nagpuyo sa creek.
Kun buot gyung huna-hunaon, dili maglisud ang gobyerno sa pagpalayas sa mga nagpuyo kana kun ang mga naglingkod dunay political will ug gamiton ang police power.
* * *
Nityabaw intawon ang mga bag-ong sakop sa media kay gipangkasab-an ni Metropolitan Trial Court in Cities Judge Oscar Andrino dihang wa sila makapananghid og nagkawat-kawat sa pagkuha og video ug picture sa sala sa maong huwes niadtong miaging semana.
Ngan nga dunay public interest ang kaso nga gisunod sa mga sakop sa media kay bahin sa usa ka magtutudlo nga gikasohan tungod sa giingong pagmartilyo sa estudyante mao nga naningkamot gyud nga makompleto ang istorya pinaagi sa pagkuha og video.
Wa koy supak kun kutob lang sa pagmaymay si Judge Andrino sa akong mga kaubanan bahin sa mga lagda og jurisprudence sa media coverage.
Pero ang nakabati ni Judge Andrino kay nagsambingay na siya nga miabuso sa gahum ang mga sakop sa media.
With all due respect sa akong amigong huwes layo ra gyud sa tinuod ang iyang pagtuo nga abusado na ang mga sakop sa media niadtong tungora.
Ang kapakyas sa pagpananghid dili gyud matawag nga miabuso sa gahum.
In fairness namong mga sakop sa media nga nag-cover sa Palace of Justice, among na-obserbahan nga dili uniform ang policy sa tanan natong mga huwes ug karon pa sab ko nasayod nga mikopya diay si Judge Andrino niining sestemaha.
Akong nabantayan nga maihap lang sa tudlo sa atong mga huwes nga mag-inistrikto og nagsubay sa inuplok nga sistema sa Korte Suprema nga way tugtang video ug photo coverage diha sa atong mga korte.
Kun family court pa lang unta ug ang kaso naglambigit og trafficking in persons makasabot ko nga mopatuman si Judge Andrino sa “law on confidentiality.”
Asa na man ang freedom of information ug ang pagtugot sa mga magbubuhis nga makatambong sa public trial ilabina kun ang kaso dunay public interest?
Dili sa ingon nga nagpataas mi sa among ihi pero unta mas maayo gyud nga ang atong taga-judiciary magpahumot sa publiko aron mobalik ang pagsalig sa katawhan ngadto nila human napalagpot isip Chief Justice si Renato Corona.
* * *
Alang nako, way kwestyon kun napusilan sa mga pulis si Faustino Navarro Jr. kinsa nagbitbit ug naunay sa dala niyang granada sa sitio Tigbao, Talamban.
Kun ang bala sa armas gikan sa usa sa mga operatiba ug maoy na-ingnan sa iyang hinalaling kamatayon angay pa nakong daygon ang maong pulis.
Pagkadelikado kun simbako naunhan ang mga pulis ug nakapanghostage pa og mga sibilyan ang kanahan.
Kun mokiha ang kabanay ni Junjun Navarro sa kapulisan tungod sa autopsy ni Dr. Nestor Saturday nga bala sa pusil maoy nakapatay way problema kay daghang mga abogado ang andam motabang sa mga otoridad.
Pero kun buot gyung huna-hunaon ang granada gyud maoy matumbok sa iyang kamatayon kay di siya ingon ato kaisog kun wa siya magbitbit.
Naabot na gyud ang demalas ni Navarro.
Akong nahibaw-an nga gawas sa iyang mga kasong pagpanulis, gipapriso usab siya kaniadto ni Aloguinsan mayor Cynthia Moreno tungod kay nangawat sa ilang mga spare parts sa mga heavy equipment.